Het vmbo kampt al lange tijd met een enorm imagoprobleem. Minister Slob gaf in januari aan een eind te willen maken aan het beeld van het vmbo als een soort ‘restonderwijs’. De taal en woorden die we kiezen, versterken het negatieve imago van het vmbo enorm. We maken bijvoorbeeld onderscheid tussen laag- en hoogopgeleide mensen. Het woord laag impliceert direct dat het minder is en hoog dat het beter is.
Vorige week hoorde ik op radio 1 een gesprek over het imago van het vmbo. Het ging over de druk die ouders op leraren van groep 8 uitoefenen, wanneer het schooladvies voor hun kind vmbo is. Uit het gesprek bleek dat basisscholen regelmatig spanning ervaren in het contact met ouders over het schooladvies, en dan vooral als dat vmbo is. En de VO-raad merkt dat minder leerlingen voor praktische vmbo-opleidingen kiezen sinds het schooladvies van basisschoolleraren leidend is. ‘Met name hoogopgeleide ouders zetten leraren, vaak met succes, onder druk om het advies voor hun kind te verhogen,’ verklaarde Paul Rosenmöller, voorzitter van de VO-raad, in januari in een artikel in het Algemeen Dagblad.
Ook kinderen hebben een negatief beeld van het vmbo. Dat merkte ik toen ik twee groepen 8 in het Gooi begeleidde. ‘Ga jij naar het vmbo? Wat erg!’ is een voorbeeld van een reactie die kinderen met dit schooladvies krijgen. Als je dit maar vaak genoeg te horen krijgt, wordt je beeld van het vmbo natuurlijk niet beter. Ook zal je motivatie om naar zo’n school te gaan, afnemen. Vmbo-scholen hebben zo – nog voordat kinderen daadwerkelijk op het vmbo zitten – een 1-0 achterstand.
Vanzelfsprekend wil iedere ouder dat zijn of haar kind op de beste plek terechtkomt. Maar is de hoogste plek altijd de beste plek? Een slim kind dat niet graag lange tijd in de schoolbanken zit en enorm creatief of technisch kan denken, wordt niet altijd gelukkig op een havo. En andersom geldt hetzelfde: een kind dat sterke studievaardigheden heeft en geniet van het academisch leren, wordt waarschijnlijk ongelukkig binnen vmbo-kader. Maar helaas worden in ons land cognitieve prestaties nog steeds het meest gewaardeerd: cognitieve vakken zijn de vakken waar het om draait, ‘de beste leerlingen’ zijn zij die in die vakken het best scoren, ‘de beste scholen’ leveren kinderen af die cognitief bovenaan staan.
Sinds 2004 krimpt het leerlingenaantal binnen het vmbo (met maar liefst 40 procent), veel meer dan binnen havo en vwo. En in de komende jaren zet die krimp – volgens het AD-artikel – door. Maar hoe gaat ons land eruitzien als het vmbo nog verder leegloopt en er steeds meer ‘hoogopgeleide’ mensen op de arbeidsmarkt komen? Wie helpt ons straks wanneer wij een technisch probleem hebben?
Vorige week had ik een enorm technisch probleem in huis. Al enige weken liep het water in de wastafel en het toilet wat moeizaam door. Na herhaaldelijk flink met een plopper te hebben gepompt, zag ik op een ochtend tot mijn grote schrik een enorme bruine drab omhoog borrelen toen ik het toilet wilde doorspoelen. Ik rende naar de keuken en zag tot mijn afgrijzen dat daar hetzelfde gebeurde; uit de wasbak stroomde stinkende rioolprut omhoog. In paniek belde ik mijn man, die nuchter antwoordde: ‘Tja, dan moeten we Teeuwissen bellen.’ Teeuwissen Rioolreiniging is een begrip in onze regio, dus ik wist direct wat hij bedoelde.
Binnen twee uur reed er een groene tankwagen voor onze deur. Daaruit stapte een jonge knul van een jaar of 25, die rustig richting mijn voordeur liep. Achter hem aan kwam een wat oudere collega. Voor de jonge man kon aanbellen had ik de deur al opengedaan; de nood was hoog!
‘Goeiedag mevrouw, u heeft gebeld?’, zei de blonde knul vriendelijk en direct herkende ik hem. Dit was Danny, de vrolijke jongen die ik twee jaar les heb gegeven in de bovenbouw van de basisschool. Ik had het laatst op een feestje nog over hem, toen ik een grappige situatie aanhaalde van jaren geleden. Op de school waar ik werkte, hadden we een beroepenproject en tijdens een kringgesprek vroeg ik de kinderen: ‘Wat wil je later worden?’ Toen Danny aan de beurt was, had hij wat binnensmonds geantwoord: ‘Ik word Teeuwissen.’ Eerst dacht ik dat ik hem verkeerd had verstaan, dus ik vroeg wat hij bedoelde. Hij keek er heel stoer bij toen hij uitleg gaf: ‘Ik ga later bij Teeuwissen werken. Dan rijd ik met een grote tankwagen en pomp ik de putten leeg. Of ik ga alle nieuwe rioleringen aanleggen in de nieuwbouw. Mijn neef doet dat ook, ik ben wel eens mee geweest en dat is echt supergaaf.’ Veel jongens waren zwaar onder de indruk en reageerden met: ‘Wow, dat wil ik ook’ of ‘Mag ik ook een keertje mee?’
En nu stond diezelfde Danny hier als mijn redder in nood voor mijn deur. Ik wilde nog wel even met hem babbelen, maar daarvoor had hij geen tijd. Direct ging hij samen met zijn collega doelgericht aan het werk. Binnen een kwartier vonden ze met een digitale meting waar het probleem zat. En wat er daarna gebeuren moest, hield ik niet voor mogelijk. Met enorme lieslaarzen aan stond Danny in de stinkende drab op ons pad bij de voordeur te graven, totdat hij het lek gevonden had. Op verschillende plekken waren er boomwortels door onze riolering gegroeid. De hele boel was kapot, tot ver in de straat. Drie dagen hebben die twee mannen bij ons gewerkt. Wat ben ik onder de indruk geraakt van hun vakbekwaamheid. Nooit heb ik geweten wat er voor technische kennis komt kijken bij dit beroep. En wat een helden zijn dit! Het werk is niet alleen lichamelijk zwaar, maar ook nog eens behoorlijk vies. Je moet het maar kunnen! Danny en zijn collega draaien er hun hand niet voor om.
Hoeveel van deze vaklui hebben wij wel niet in ons land? Vakmensen die ervoor zorgen dat wij naar het toilet kunnen, kunnen koken, douchen en dat er in de winkel levensmiddelen liggen. Ik kan nog wel even doorgaan met het opnoemen van wat al deze helden dagelijks voor ruim zeventien miljoen inwoners van Nederland doen. Heel veel van deze mensen hebben, voordat zij naar het mbo gingen, het vmbo gevolgd. Ik stel voor dat wij de naam voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs veranderen in heldenonderwijs. Misschien wordt het dan bij veel meer ouders en kinderen populair!
Geplaatst 1 mei 2018
Bekijk hier het complete blogoverzicht