‘Op donderdag 21 maart, de Dag van de Leerplicht 2019, vieren we het recht op onderwijs en ontwikkeling van kinderen en jongeren in Nederland. In 2019 willen we de transitie
van leerplicht naar het recht op onderwijs en ontwikkeling verder in gang zetten. Iedere jongere heeft het recht om te leren en zich te ontwikkelen. Het doel van deze dag is dan ook om dit leer- en ontwikkelrecht extra onder de aandacht te brengen bij de jongeren zelf, hun ouders, scholen, politici en bestuurders. In Nederland is het recht op onderwijs goed geregeld, maar zijn er nog steeds jongeren die zonder diploma of startkwalificatie van school gaan. Hoe vinden ook zij een fijne plek in de maatschappij? Hoe kunnen zij zich ook optimaal ontwikkelen?’ (bron)
Mijn zestienjarige zoon is zo’n jongere zonder startkwalificatie of diploma. Sterker nog, hij heeft de basisschool niet eens afgemaakt. Een thuiszitter, dat was hij. Rechtmatig, ook dat nog; hij stond immers steeds gewoon ingeschreven op een school, ook al zou er nooit meer schoolgang plaatsvinden.
Ondertussen werkt hij alweer ruim twee jaar op zijn onderwijszorgplek en volgt hij daar onderwijs op maat. Zo leert hij Engels om met de buitenlandse topkarateka’s te kunnen praten en heeft hij een certificaat Veilige Werkplek en een certificaat Theorie EHBO gehaald. Mijn zoon heeft die fijne plek in de maatschappij en hij kan zich naar vermogen optimaal ontwikkelen. Dat is wel een feestje waard, zou je zo denken; tijd voor een taartje op deze Dag van de Leerplicht!
Was het maar een feestje …
De wereld van de thuiszitters lijkt een niemandsland zonder hoop. Een wereld omringd door regels, protocollen en systemen die vaak zorgen dat de oplossing ver weg is. De wanhoop binnen de gezinnen die het treft, het vele uitsluiten en het verdriet dat er geen plek is voor je kind, maken dat je door een zwarte, smalle koker van ellende en verbittering kan gaan kijken naar de wereld die onderwijs heet. Ouders van thuiszitters worden vaak niet serieus genomen en geframed als ‘hooligans’ of ‘gekkies’. Als ik niet zelf in het onderwijs had gewerkt, waardoor ik ook de mooie dingen zie, was ik misschien ook wel verbitterd geraakt. Toen mijn kind thuis kwam te zitten kon ik immers niet naar mijn werk en hadden 250 leerlingen op mijn school geen intern begeleider meer. Ik was bang dat ik financieel niet meer voor mijn gezin zou kunnen zorgen. Ik moest mijn ambitie en toekomstdromen aanpassen. Ik kon de masteropleiding die ik graag had willen doen, niet volgen, waardoor ik nu kansen mis. Ik kan niet fulltime werken. Elk jaar als er weer geïndiceerd moet worden, is er weer die stress of de noodzakelijke zorg voor mijn kind door kan gaan.
Aan de andere kant heb ik veel levenservaring opgedaan en kom ik op plaatsen en in situaties waar ik nooit zou zijn geweest als ons dit niet was overkomen. Op allerlei plekken vertel ik over thuiszitters en over denken in kansen en oplossingen op maat, van het ministerie van VWS tot aan de Hogeschool van Amsterdam. Op 10 april 2019 geef ik een sessie over zorg en onderwijs op het Congres De Staat van het Onderwijs van de Onderwijsinspectie. Ik ben geïnterviewd voor de film die dan vertoond zal worden. Het maakt me rijk om te kunnen vertellen over zowel mijn werk in het onderwijs en mijn idee van goed onderwijs, als over thuiszitters en over die kinderen en jongeren die zorg en onderwijs nodig hebben.
Toch valt juist het werk als intern begeleider mij zwaar. Klein leed raakt mij enorm, klein leed dat eigenlijk groot is. Zoals dat vierjarige kind ergens op een basisschool dat andere kinderen in de klas slaat en daarom, vanwege begrijpelijke veiligheidsoverwegingen, door zijn moeder opgehaald moet worden. Voordat een traject is gestart om het kind te helpen binnen het systeem, heeft het al een ervaring van uitsluiting opgedaan. Soms heb je als je vier jaar bent al geen kansrijke start meer binnen het systeem …
Nee, een feestje is het nog niet, maar er is wel hoop. Langzaam vindt een omwenteling plaats van de leerplicht naar het recht op onderwijs en ontwikkeling. Langzaam. Mijn kind krijgt na dit schooljaar leerplichtontheffing; zijn onderwijsplek is onrechtmatig bevonden, enkel en alleen omdat het leerrecht nog niet wettelijk is vastgelegd. Terwijl zijn onderwijszorgplek een hoopvol voorbeeld is voor velen. Voor de huidige thuiszitters komt het leerrecht te laat. Voor de kinderen en jongeren die nu (gaan) uitvallen wellicht nog niet.
Laten we volgend jaar op de derde donderdag in maart een feestje vieren, op de Dag van het Leerrecht. Of nog beter: Ontwikkelrecht. Vier je dan mee?
Geplaatst op 21 maart 2019
Recent verschenen bij Uitgeverij Pica:
