Het is donderdag, de tweede schoolweek van het nieuwe jaar als ik op een basisschool langs de klassen loop met mijn camera. Om de ouders van deze school een beeld te geven van wat Continu Verbeteren inhoudt, kom ik op een tweetal momenten wat opnames maken voor een film op de website. Zo mooi én belangrijk om met regelmaat dan gelijk de sfeer in de groepen en in de school te proeven. Als ik groep 7 inloop, zijn de leerlingen bezig geeltjes te ordenen op de flappen die aan de muur hangen. De opmerkingen gaan over de vraag: Welke afspraken hebben wij nodig om onze groepsmissie waar te maken? Die groepsmissie hebben alle groepen gemaakt in de eerste schoolweek om vervolgens deze week daarbij passende groepsafspraken te maken. Leerlingen schuiven met de geeltjes en overleggen in welke kolom een opmerking past. Goed om een grote betrokkenheid te zien en te voelen bij de leerlingen.
In groep 1/2 zijn de leerlingen bezig met de keuze van de groepsafspraken door blokjes te leggen in hoepels met pictogrammen die de afspraken uitbeelden. Omdat deze school de processen al een aantal jaren toepast, weten zowel de jongere als oudere leerlingen precies waar het om gaat: We maken een missie om te weten waarvoor we gaan dit jaar en we maken afspraken om dat voor elkaar te krijgen!
Het meest treffend vind ik dat na schooltijd exact hetzelfde proces plaatsvindt in de teamkamer: teamleden zijn in de weer met de geeltjes om teamafspraken te formuleren en daarna te kiezen.
Als ik daarover een opmerking maak tegen de directeur zegt zij: ‘En het mooie is, dat we volgende week hetzelfde proces toepassen tijdens de directievergadering op het bestuurskantoor, om ook als directieraad en bestuurders duidelijke afspraken te maken voor onze samenwerking en professionele houding in het komende schooljaar’.
Het is een paar weken later als ik de school weer binnenloop met mijn camera om opnames te maken voor het tweede deel van de film. Bij een rondgang door de groepen zie ik dat op alle databorden, naast de groepsmissie en -afspraken nu ook enkele leerdoelen zijn opgehangen, die een gezamenlijk resultaat weergeven. Als ik een leerling in groep 4 vraag naar zijn eigen doelen, haalt hij maar wat graag zijn portfolio tevoorschijn en toont me de ingekleurde staafgrafieken van zijn eerste dictees en rekentoetsen. ‘Maar ik heb ook persoonlijke doelen hoor!’ roept hij als ik hem net wil bedanken voor dit inkijkje in zijn portfolio. Trots toont hij zijn persoonlijke doelen: ‘Ik wil heel graag de grote steden van Nederland uit mijn hoofd leren, want ik houd, net als mijn moeder, veel van topografie!’
Met een glimlach verlaat ik dit lokaal: deze betrokkenheid zal hem helpen de basisschooltijd met plezier te doorlopen…
Volgens afspraak stap ik om 11.30 uur binnen in het lokaal van groep 2/3, waar zojuist de groepsvergadering is gestart. Het is deze week de beurt aan Tijmen (6 jaar) om de vergadering te leiden en dat doet hij met de flair van een student communicatiewetenschappen! Met name van het doorvragen van deze jonge leerling ben ik onder de indruk: ‘Maar wat gaat er dan wél goed bij het buitenspelen? Wie van jullie weet een oplossing hoe we weer leuk kunnen spelen buiten? Vinden jullie dit allemaal een goed plan?’ Het zijn voorbeelden die hij schijnbaar moeiteloos gebruikt. Nu weet ik dat deze leerkracht een kei is in het modellen van denkwijzen en structuren en ook van het leiden van een groepsvergadering en zie hier wat er dan op jonge leeftijd kan gebeuren! Aan het einde van de vergadering wordt afgesproken hoe het buiten spelen wordt gemeten: er wordt een huis getekend met tien ramen en elke keer als het buitenspelen goed gaat, wordt een raam ingekleurd. De leerling werkt zelf het meetinstrument uit en hangt het op het databord. En de leerkracht? Zij zit met een brede glimlach in de kring tijdens de vergadering, stelt vragen als het nodig is zodat het onderwerp goed wordt afgerond en geeft de voorzitter én groep een groot compliment na afloop. Als ik tegen het einde van de schooltijd nog even binnenloop en naar het meetinstrument kijk, zie ik dat het eerste raam al is ingekleurd.
Na schooltijd is er een korte teambordsessie bij het databord in de teamkamer. Er wordt één teamafspraak geëvalueerd en de voortgang van één jaardoel wordt besproken. Twee korte onderdelen die ook bondig besproken kunnen worden omdat er van tevoren data is verzameld over de te bespreken onderdelen. De onderdelen worden geleid door twee verschillende teamleden. Het eigenaarschap dat me raakte bij Tijmen in groep 2/3, zie ik hier op dezelfde manier toegepast worden op teamniveau door Hans en Suzan.
Als ik de camera uitzet, geeft de directeur mij een knipoog: ‘Ik hoef niet toe te voegen dat ik blij ben met dit betrokken team, als het goed is zien de ouders dat straks wel op de film! En je raadt het al: volgende week staan we als directies met de bestuurder voor het databord op het bestuurskantoor en leiden een paar directieleden ons door de jaardoelen op stichtingsniveau heen.’
Ik geef haar een knipoog terug en weet dat ik haar geen woordelijk compliment hoef te geven voor het eigenaarschap en de effectiviteit dat dit team samen voor elkaar heeft gekregen en dat er daardoor een positieve vibe door de school waait… maar natuurlijk doe ik het toch, want wat is er heerlijker dan met regelmaat een compliment te ontvangen én uit te delen als eigenaarschap op alle niveaus zo mooi gestalte krijgt!
Gepubliceerd op 15 maart 2021
Lees ook: de blog van Cathy van Tuijl over Sociale veiligheid in school
Verkrijgbaar bij Pica:
