Hoe zorg je ervoor dat de nascholing die je als schoolteam of leerkracht volgt ook daadwerkelijk zorgt voor een verandering in de dagelijkse lespraktijk? Veel kennis die in een nascholing wordt opgedaan, bereikt het klaslokaal niet en blijft slechts enige uren hangen in de hoofden van de deelnemers of wordt opgeslagen in aantekeningen die worden bewaard en vergeten.
Meestal zijn de deelnemers aan mijn nascholingen heel enthousiast. Ze komen na afloop naar me toe om me te bedanken en soms krijg ik zelfs applaus. Een heerlijk gevoel, maar hoe weet ik of de opgedane kennis ook gebruikt wordt in de klas? Pas als het lesgeven verbetert, verbeteren immers ook de leerresultaten van de leerlingen.
Effectieve nascholing verbindt kennis met het dagelijks handelen in de klas. Om die kennis aan te reiken, laat ik deelnemers vooraf een hoofdstuk uit een boek lezen, een artikel bestuderen of een podcast luisteren. Tijdens de nascholing herhaal ik de theorie en vul ik deze verder aan. Een stevige kennisbasis zorgt ervoor dat deelnemers beter begrijpen waarom bepaalde technieken goed werken.
Maar alleen kennis opdoen is onvoldoende. In mijn nascholingen verbind ik kennis daarom met praktijkvoorbeelden en pas ik de technieken ook zelf toe of demonstreer ze expliciet. Ook laat ik de leerkrachten zelf oefenen met de techniek, door hen bijvoorbeeld een lesdoel te laten formuleren of een korte instructie te laten ontwerpen.
Pas als het lesgeven verbetert, verbeteren immers ook de leerresultaten van de leerlingen.
Desondanks is de kans echter nog steeds klein dat leerkrachten hun handelen in de klas duurzaam veranderen en verbeteren. Daarvoor moet nog een laatste stap worden toegevoegd aan de nascholing, namelijk coaching in de klas.
Daarom voer ik altijd lesobservaties uit in mijn nascholingstrajecten. Ik neem een kijkje in de klas om te zien of het de leerkrachten lukt om de geleerde technieken toe te passen in de complexe dagelijkse werkelijkheid van hun klaslokaal. We bespreken de les na afloop: wat gaat er al goed en welke punten vragen nog aandacht en verdere ontwikkeling?
Feedback achteraf is echter een stuk minder krachtig dan feedback die direct op het handelen volgt. Sinds kort geef ik daarom ook samen met leerkrachten les. Als ik een kans zie om de les te versterken, dan tik ik de leerkracht op de schouder en neem ik de les over. Na een korte interventie draag ik het stokje weer over aan de leerkracht.
Dit is vreselijk spannend voor zowel de leerkracht als mij, maar na afloop zijn leerkrachten altijd heel enthousiast. Ze zien namelijk direct het effect van de interventie op de leerlingen in de klas. Dit heeft een enorme impact op het handelen in de volgende lessen. Bovendien ervaren ze dat de adviseur niet alleen vertelt hoe het moet, maar het ook laat zien. Dit vergroot het vertrouwen. De adviseur is geen onderwijsvernieuwer met mooie praatjes, maar een collega-leerkracht met daadjes.
Dus: volg jij ook een nascholing met je team? Zorg er dan voor dat het niet alleen inspirerende bijeenkomsten oplevert, maar ook betere lessen. Nascholing bereikt pas het klaslokaal als deze bestaat uit vier elementen:
1) Er wordt een stevige kennisbasis opgebouwd door het bestuderen van literatuur.
2) Degene die de nascholing verzorgt, demonstreert de technieken.
3) De deelnemers oefenen tijdens de nascholing met de technieken en ontvangen feedback en aanwijzingen.
4) Er is coaching in de klas met directe feedback op het handelen.
Door:Â Marcel Schmeier
Gepubliceerd op 15 maart 2023.