Snel ging ik zitten op het kleine stoeltje dat de leerkracht had klaargezet achter in de klas. De kinderen van groep 
2 zaten in de kring, klaar om te starten met de les over de letter K. Ik pakte mijn laptop om een verslag te maken van de les, dat ik na afloop met de leerkracht zou bespreken. Lesobservaties zijn het mooiste onderdeel van mijn baan als onderwijsadviseur.
Als opwarmer startte de leerkracht met het herhalen van klankgroepen. Ze keek de kring rond en vroeg met heldere stem: ‘Kinderen … wat zijn klankgroepen?’ Nog voordat ik met mijn ogen kon knipperen, klonk uit dertig kinderkeeltjes: ‘Hoeveel klappen er in een woord zitten!’ Het was luid en overtuigend, maar bovenal ritmisch.
Ik wilde iets typen, maar kreeg er niet de kans toe, want de leerkracht riep een woord: ‘Lentezon!’ De kinderen zeiden het woord hardop na, terwijl ze het aantal klankgroepen in hun handen klapten: ‘Len-te-zon!’ Hierna zeiden ze het woord nogmaals hardop, terwijl ze de klankgroepen op hun vingers meetelden. Ze keken vervolgens naar hun vingers en antwoordden klassikaal: ‘Drie!’ Dit alles perfect tegelijk. Het was indrukwekkend om te zien en horen.
Klassikaal antwoorden is een krachtige techniek om alle kinderen actief te betrekken bij je les. Bij klassikaal antwoorden geven álle kinderen antwoord op álle vragen. Het is daarmee een verbazingwekkend eenvoudige manier om de leertijd in je klas te vergroten. In plaats van dat je tien vragen stelt en er tien kinderen antwoorden, beantwoorden nu alle kinderen alle tien vragen. Het effect op het leren is gigantisch.
Klassikaal antwoorden is een verbazingwekkend eenvoudige manier om de leertijd in je klas te vergroten.
Ik had de techniek al eens eerder gezien in een middenbouwgroep. Hier riep de juf een som, bood denktijd en liet de kinderen op haar signaal klassikaal antwoorden. Het was prachtig om te zien hoe ze als een dirigent interacteerde met de klas. Het was als een dialoog tussen de leerkracht en de klas, waarbij de klas veranderde van dertig individuele kinderen in één persoon met een eigen stem. De juf had zelfs een naam gegeven aan de klas als persoon, namelijk ‘Klas’. Ze vroeg aan de kinderen: ‘Klas … hoeveel is 33 + 19?’ En de klas antwoordde: ‘33 + 19 = 52.’
Deze manier van werken is heel veilig voor kinderen. Als je het even niet weet, dan valt dat niet op. Je hoort bovendien meteen het goede antwoord. Kinderen die moeite hebben met leren, steunen op hun klasgenoten. Het versterkt het groepsgevoel en het samen leren. Door als leerkracht goed naar de klas te kijken tijdens het antwoorden, krijg je veel informatie over individuele kinderen.
Het was prachtig om te zien hoe de leerkracht als een dirigent interacteerde met de klas.
Klassikaal antwoorden maakt indruk op de toehoorder en geeft zelfvertrouwen aan de sprekers. Zo stapte ik ooit een klas binnen, die mij in koor welkom heette: ‘Welkom in groep 8, meneer Marcel!’ Ik voelde me als volwassen man enigszins verlegen worden, maar besloot enthousiast te antwoorden: ‘Dankjewel, groep 8!’ Mooi om kinderen goede manieren te leren. Fijn dat ook de verlegen kinderen zo mee kunnen doen.
Terug naar de lesobservatie in groep 2. Ik was onder de indruk van het enthousiasme van de kinderen en de effectiviteit van de werkvorm. Ik vroeg de leerkracht of ik er iets over mocht schrijven in een blog voor uitgeverij Pica. Dat vond ze goed. Je hebt het net gelezen.
Gepubliceerd op 26 mei 2020
Lees ook:
