Ik ken ze niet persoonlijk. Toch kon ik ze, tijdens mijn vakantie in Italië, niet uit mijn hoofd zetten. Door mijn ongeneeslijke nieuwsgierigheid naar gedrag van mensen en mijn passie voor mythische verhalen moest deze column wel over hen gaan. Dat kon niet anders.
Over wie ik het heb?
Over de godin Fides en een betrokken vader. Ik zal bij de vader beginnen.
Hij wilde via de rechtbank in Den Haag een IQ-test voor zijn dochter afdwingen. Niet eerder probeerde iemand op deze manier een ander schooladvies voor zijn kind te krijgen. Basisschool De Tweeklank gaf zijn dochter, leerling uit groep 8, namelijk het schooladvies vmbo. De vader vertelde een journalist dat het hem niet uitmaakt of zijn dochter nu vmbo of havo gaat doen, maar wel dat ze dat op basis van de juiste informatie doet. Volgens hem klopte het advies niet.
Zijn argument?
Schommelende resultaten. Zijn dochter kwam de ene keer met een twee thuis en de andere keer met een tien. Dan kon je geen vmbo-advies krijgen. De scheiding tussen hem en de moeder van het meisje was de oorzaak van de wisselende cijfers. Niet haar IQ. Een IQ-test ging zijn gelijk aantonen. De uitkomst zullen we echter nooit weten. De rechter gaf geen toestemming.
Toen ik zijn verhaal las, voelde ik zijn betrokkenheid, maar wist hij ook dat de IQ-test een momentopname is? Er is geen garantie dat zijn dochter op dat ene moment goed scoort.
Wat als zijn dochter de avond ervoor ruzie krijgt met een broertje of zusje? Stel dat ze ’s nachts slecht slaapt, vanwege een mug op haar kamer? Wat als ze een lekke band krijgt onderweg naar de test? Om nog maar te zwijgen over de publieke aandacht, dankzij haar vader. Wat als ze met een resultaat thuiskomt dat voor de vader voelt als een twee? Nieuwe rechtszaak?
Ik was ook benieuwd naar zijn idee over leren. Ieder kind lost vraagstukken op en leert vaardigheden op zijn eigen manier. Dit is bijvoorbeeld afhankelijk van de concentratie op dat moment en de instructies van de leraar. Ook maakt elk kind gebruik van verschillende vormen van intelligentie, zoals sociaal, emotioneel, linguïstisch en beeldend.
De IQ-test, zoals wij die in Nederland gebruiken, zegt alleen iets over de linguïstische en logische intelligentie. Maar kinderen leren dus ook via sociale, emotionele en beeldende intelligentie. Laat dat nou net niet gemeten worden met de IQ-test.
Ik had nog meer vragen. Ziet hij vmbo als een lager onderwijstype dan havo? Heeft hij zijn dochter gevraagd wat zij wilde?
Mij bleef vooral bij dat deze rechtszaak exemplarisch is voor onze relatie met het onderwijs. En daar komt Fides om de hoek kijken. Zij is in mythische verhalen de godin van het vertrouwen. Door haar vertrouwt men elkaar en zijn er geen stapels documenten nodig om afspraken vast te leggen. Het toeziend oog van Fides is voldoende.
Dat vertrouwen is de vader volledig kwijt. Hij staat lijnrecht tegenover de leraren en de school. Volgens mij is het toeziende oog van Fides in ons onderwijs volledig weg. Het ene moment is het schooladvies leidend, dan weer de Cito-toets. We produceren dikke rapporten die de problemen in ons onderwijs blootleggen. En na elk incident volgt een stapel beheersinstrumenten vanuit toezichthoudende commissies.
Helpen deze maatregelen?
Nee. Het zijn schijnoplossingen, omdat ons fundament van vertrouwen in elkaar, als ouders en leraren, los zand is. De rechtszaak is het trieste voorbeeld hiervan. Hoeveel ouders zullen zijn gang volgen?
Hoe krijgen we de betrokken ouders, Fides en de leraren weer om tafel? Wat is nodig om hen te laten beseffen dat ze hetzelfde belang hebben?
Joyce Epstein concludeerde in 1995 al dat opvoeden en onderwijzen niet van elkaar te scheiden zijn.* Ouders en school hebben thuis, op het schoolplein en in de klas samen de verantwoordelijkheid voor de ontwikkeling van kinderen. Dit lukt alleen als er wederzijds vertrouwen is. Anders ontstaan er papierwinkels, bureaucratische controleapparaten, rechtszaken en loyaliteitsconflicten bij de kinderen.
Wat maakt dat Fides in Nederland geen plek meer lijkt te hebben, terwijl zij bijvoorbeeld in Finland veel in de melk te brokkelen heeft? Daar is het vertrouwen tussen ouders en leraren groot, is het aanzien van leraren hoog, zijn er wachtlijsten voor de opleiding tot basisschoolleraar en bepalen scholen samen met ouders hoe zij de ontwikkeling van hun kinderen volgen en vormgeven.
In Nederland is de angst dat onze kinderen niet hoog genoeg op de ladder van de prestatiemaatschappij staan ver in ons ouderlijk DNA doorgedrongen. Zo ver, dat wij het beoordelingsvermogen van professionele leraren ver onder dat van toetssystemen plaatsen.
En nu?
Hoe krijgen we de betrokken ouders, Fides en de leraren weer om tafel? Wat is nodig om hen te laten beseffen dat ze hetzelfde belang hebben? Zodat ze elkaar gaan vertrouwen en gaan samenwerken om ervoor te zorgen dat ieder kind zich zo optimaal mogelijk ontwikkelt? Wie heeft er ideeën, zodat ik het verhaal van Fides en de betrokken vader kan herschrijven?
* Epstein, J. L., Sanders, M. G., Simon, B. S., Salinas, K. C., Jansorn, N. R., Van Voorhis, F. L. (1995). School, Family, and Community Partnerships: Your Handbook for Action. Second Edition. Thousand Oaks (VS): Sage Publications Inc.
Geplaatst op 10 augustus 2019
Meer blogs lezen? Klik voor het complete blogoverzicht!
Verschenen bij Uitgeverij Pica:
