Een bakker bakt brood, een kapper knipt haar en een leraar geeft les. Natuurlijk bestaat het werk daarnaast uit allerlei andere taken, maar de meeste tijd wordt besteed aan de kerntaak en de zaken die daarmee direct samenhangen.
Een bakker moet bijvoorbeeld ook nieuwe recepten ontwikkelen en de bakkerij schoonmaken. De kapper moet afspraken inplannen en de kassa bedienen. En een leraar geeft les, maar bereidt die lessen ook goed voor. Een goede leraar evalueert de kwaliteit van de lessen om zichzelf te verbeteren en houdt zijn vakkennis op peil door nascholingen te volgen, boeken te lezen en podcasts te luisteren.
Lesgeven is bovendien een sociale activiteit, waarbij je de kinderen in je klas goed leert kennen, mooie en droevige momenten met ze deelt en ze soms ook moet opvoeden. Net zoals de bakker en kapper een praatje maken met hun klanten en daardoor samen een band ontwikkelen. Mijn eigen kapper weet bijvoorbeeld waar ik woon, kent mijn vrouw en kinderen en kan bovendien precies vertellen waar we het de vorige keer over hebben gehad.
Mijn kapper knipt en kletst. Het zou wel gek zijn als ze in de laatste werkweek voor de zomervakantie ook cadeautjes ging kopen voor de klanten met daarbij een kaartje met een persoonlijke wens. De telefoon wordt niet opgenomen, want er moeten kaartjes worden geschreven. Ook zou het vreemd zijn als de bakker op zijn verjaardag een bakkersdag zou organiseren, waarbij alle klanten in hun pyjama naar de winkel komen en de hele dag spelletjes spelen of samen een film kijken op een groot scherm. Die dag is er geen brood, maar zijn er wel spelen.
Toch wordt er op veel scholen wel veel tijd besteed aan allerlei bedenkelijke randzaken. Dat zou best wat soberder kunnen. Geen gepruts en gefruts, maar een hand bij de deur, een aai over de bol, een mooie herinnering ophalen en een wens delen. Tot volgend jaar! Kom je nog eens langs?
Een belangrijke voorwaarde voor gewoon goed lesgeven is focus: zaken die afleiden van de kerntaak buiten de deur houden en de aandacht richten op wat echt belangrijk is om je werk goed te doen. Lesgeven is namelijk al hartstikke moeilijk zonder afleiding. Bovendien is lesgeven al sociaal van aard. Daar is geen speciale feestactiviteit voor nodig.
Ook buiten de scholen is er veel aandacht voor van alles en nog wat dat weinig te maken heeft met lesgeven. Sommige onderwijsadviseurs delen namelijk romantische, maar onuitvoerbare ideeën tijdens de nascholingen: ontdekkend leren, bewegend leren en 21st century skills ontwikkelen in plaats van kennis overdragen. Op behoorlijk wat lerarenopleidingen ‘krijg je als leraar in spe vooral bijgebracht hoe je op papier kunt voldoen aan allerhande administratieve verwachtingen. Gewoon goed lesgeven lijkt wel een bijzaak te zijn geworden. Als het dan toch over het lesgeven gaat, moet alles zo interactief en activerend mogelijk georganiseerd worden. Geen idee is te dwaas, geen uitvoering te gek. Leerlingen zullen geëntertaind worden! Of ze het nu willen of niet.’
Je moet de opbouw van de leerdoelen goed kennen, duidelijk kunnen uitleggen en je les kunnen afstemmen op wat de leerlingen nodig hebben om de doelen te behalen. Dat lijkt eenvoudig, maar probeer het maar eens goed uit te voeren in een klas met dertig leerlingen met elk hun eigenaardigheden, tanden die los zitten, een te warm lokaal, een maaier op het grasveld naast de school en een digibord dat vastloopt.
Daarom pleit ik hartstochtelijk voor een focus op gewoon goed lesgeven. Een leraar die lessen voorbereidt, lessen bevlogen geeft en evalueert hoe effectief deze waren. Een opleiding die studenten leert om een goede les te geven zonder toeters en bellen. En tot slot onderwijsadviseurs die schoolteams helpen met het versterken van de lessen door bewezen effectieve theorie te delen, maar ook door zelf te laten zien hoe je goed lesgeeft.
Dat laatste doe ik op het moment van schrijven precies twaalf jaar. En vanaf vandaag ook onder een passende naam: gewoongoedlesgeven.nl. Het prachtige vak van leraar vraagt namelijk om focus op de kern, bewezen effectieve aanpakken en om praktische uitvoerbaarheid in het klaslokaal.
Door: Marcel Schmeier
Gepubliceerd op 4 september 2023