Als trainer en coach van Positive Behavior Support (PBS) begeleid ik mensen om in het dagelijks handelen in de klas de focus te leggen op gewenst gedrag van leerlingen en minder aandacht te besteden aan kleine ‘overtredingen’. Het zit in ons om snel te reageren op dingen die we niet leuk vinden of die niet gaan zoals we zouden willen. Het vraagt echter best veel van je om minder te reageren op negatieve dingen en daarvoor in de plaats snel de aandacht te verplaatsen naar iets wat wél goed gaat en daar bijvoorbeeld een compliment voor te geven.
Vooral non-verbaal spreekt ons gezicht vaak boekdelen: een frons, een zucht met bedenkelijke blikken en strenge ogen zijn ook correcties. Wil je minder de aandacht geven aan negatieve dingen dan moet je je dus ook heel bewust zijn van alles wat je onbewust uitstraalt. Dat valt niet altijd mee, maar toch is dit een grote verandering, die vrijwel alle leerkrachten als het meest waardevol aangeven in het proces naar een Positieve school.
Veel mensen denken dat je met PBS alleen maar positief moet zijn, maar dat zou onnatuurlijk en ook niet werkbaar zijn. Zo nu en dan moet je ook corrigeren, want alle kinderen en jongeren hebben het nodig dat je duidelijk aangeeft wanneer gedrag echt niet door de beugel kan.
PBS reikt leerkrachten en ouders een korte, heel handige en effectieve strategie aan om te corrigeren als dat nodig is. Die strategie bestaat uit vier stappen. Als een kind ongepast gedrag vertoont, vraag je wat ook alweer de afspraak is. Je bespreekt kort waarom het belangrijk is dat het kind zich aan de regel of afspraak houdt. Meestal schakelt hij of zij dan direct om en laat het gewenste gedrag zien. Is dat niet het geval, dan geef je het kind een keuze; of het kiest voor een consequentie of het laat het gewenste gedrag zien. Als het dan nog niet lukt, dan geldt de genoemde consequentie.
Het krachtige aan deze strategie is dat je als volwassene veel minder boos wordt en dat het voor een kind heel duidelijk is dat het, als het doorgaat met ongewenst gedrag, als het ware zelf kiest voor de consequentie. Bijna altijd is de consequentie dan al niet meer nodig en kiest het kind ‘eieren voor zijn geld’.
Vorige week sprak ik een leerkracht op een PBS-teamdag. Zij vertelde heel blij te zijn met PBS en vooral met de concrete handvatten om gewenst gedrag veel te complimenteren en ongewenst gedrag snel te stoppen als dat nodig is. Zij was er zo enthousiast over dat ze het thuis bij haar eigen kinderen ook toepaste. Dat werkte super, vertelde ze, maar haar zoontje van acht had haar twee dagen daarvoor wel een spiegel voorgehouden. Hij wilde graag tv kijken terwijl ze gingen eten, maar dat had zij hem verboden. Hij werd er zo boos om dat hij riep: ‘Mam, je kunt kiezen: of ik mag nu tv kijken of ik stuur jou naar de gang, wat kies je?’
Een ander voorbeeld is dat van een zesjarige jongen met een autisme spectrumstoornis, die woedend reageerde toen zijn juf hem de keuze gaf: óf je wordt nu rustig óf je gaat even op de nadenkplek zitten. Hij riep keihard: ‘Maar juf, de goede keuze zit er niet bij!’
Zo zie je maar: strategieën zijn handig, maar opvoeden blijft altijd maatwerk!
Geplaatst op 1 juni 2014.