Ruim zeven jaar geleden, op 6 maart 2012, was ik met vijftigduizend anderen aan het staken in de (toen nog) Arena tegen een voorgenomen bezuiniging van driehonderd miljoen euro bij de invoering van passend onderwijs. Samen met een goede onderwijsvriendin was ik in Rotterdam op de bus gestapt en in een grote colonne reden we naar Amsterdam. Ik weet nog goed hoe we onder de indruk waren van de mensenmassa en de saamhorigheid. Op de melodie van Halleluja van Leonard Cohen zongen we allemaal uit volle borst: ‘Bezuinigen voor veel miljoen, draait alles dan maar om de poen? We staan hier voor de toekomst van ons allen. Goed onderwijs voor ieder kind. Dat is waar een kind begint. Fluiten, roepen, staken met z’n allen: dat is strijden, dat is waken, dat is fluiten, dat is staken.’ Ik was destijds de enige van mijn school die ging staken. Als intern begeleider, maar vooral als ouder van een kind in het speciaal onderwijs, met wie het toen al niet geweldig ging op school.
In 2012 was er vooral de angst dat duizenden leraren binnen het speciaal onderwijs hun baan zouden verliezen en dat de kwaliteit van het onderwijs aan kwetsbare leerlingen ernstig zou verslechteren. De geschiedenis van de jaren erna leert ons dat passend onderwijs geen succes mag worden genoemd en dat veel kwetsbare leerlingen inderdaad de dupe zijn geworden van het beleid, ondanks de vele inspanningen die er gedaan zijn. Mijn eigen kind is een van die leerlingen. Thuiszitters zijn de kanariepietjes in de kolenmijn van passend onderwijs.
Thuiszitters zijn de kanariepietjes in de kolenmijn van passend onderwijs.
Na 2012 is het onderwijsveld nog enkele keren in staking gegaan. Twee weken geleden nog staakten we massaal voor structurele waardering voor ons vak. De beelden van duizenden leraren in alle vroegte in saamhorigheid op de Erasmusbrug in mijn eigen Rotterdam waren indrukwekkend en ontroerend. Niet alleen in Rotterdam was er een manifestatie, er werd in heel het land gestaakt, ruim 4200 scholen waren gesloten. Zelf liep ik die dag alleen in gedachten mee, ik was immers thuis nodig, bij mijn eigen kanariepietje, die ondertussen een kanariepiet is geworden van bijna zeventien, die prima gedijt zonder onderwijs. Gelukkig maar.
Mijn gedachten en zorgen zijn vaak bij de kanariepietjes van Nederland. Er zijn zoveel kinderen en jongeren zonder onderwijs en er is zoveel nog niet goed geregeld. Wat zijn er veel vooroordelen over deze gezinnen, ook binnen het onderwijsveld zelf. Onlangs verscheen een rapport van het Kohnstamm Instituut over thuiszitters. Een van de conclusies is dat als er overwegend internaliserend probleemgedrag speelt, de kans op langdurig verzuim en thuiszitten groter is dan als er externaliserend probleemgedrag speelt. Dit is een belangrijke constatering voor de beeldvorming over deze kinderen en jongeren en hun gezin. Regelmatig vertel ik in het land over deze groep om de beeldvorming bij te stellen en kennis in het veld te helpen vergroten. Zo sprak ik in september op het Pica Onderwijscongres over kwetsbare kinderen met autisme die uitvallen in het onderwijs. Ik was toch een beetje een vreemde eend in de bijt: op een congres over onderwijs vertelde ik over wat nÃét goed gaat. Het werd een mooie dag vol goede gesprekken. Als het over onderwijs gaat, is het zo belangrijk om het juist ook hierover te hebben; de kanariepietjes van het onderwijs horen er ook bij.
Nog steeds werk ik drie dagen in de week als intern begeleider op twee scholen. Ik kan wel zeggen dat juist dit werk ervoor gezorgd heeft dat ik in balans ben gebleven en dat ik geen bitter mens ben geworden toen mijn kind een thuiszitter werd. Want elke dag op school ervaar ik weer wat een mooie dingen er gebeuren in het onderwijs. Op een school in een kansarm deel van Rotterdam, waar taalachterstand een van de grootste uitdagingen is, zijn thuiszitters een ver-van-mijn-bedshow. Aan de andere kant valt het werk mij steeds zwaarder en voel ik soms zelfs gewetensnood, omdat ik dagelijks ervaar hoe het lerarentekort zwaar drukt op de kwaliteit van het onderwijs.
Kinderen die uitvallen hebben mijn hart gestolen en dat zal altijd zo blijven.
Kinderen die uitvallen hebben mijn hart gestolen en dat zal altijd zo blijven. ‘Goed onderwijs voor ieder kind. Dat is waar een kind begint’, zong ik in 2012 met vijftigduizend anderen. Goed onderwijs voor ieder kind, het is er in die zeven jaar na de staking in de Arena niet beter op geworden. Er gaan nog veel stakingen volgen, ben ik bang. En vertellen over kanariepietjes is ook nog nodig. Dat blijf ik dan ook nog volop doen. Halleluja!
Geplaatst op 18 november
Verschenen bij Uitgeverij Pica:
