Geacht onderwijssysteem,
Mijn zoon heeft geen startkwalificatie. Leerplichtig is hij ook niet en van enig leerrecht is al helemaal geen sprake. Hij heeft namelijk, met terugwerkende kracht, vanaf het begin van dit schooljaar tot aan zijn achttiende verjaardag vrijstelling van de leerplicht gekregen (artikel 5a van de Leerplichtwet). ‘Dan is hij zeker niet leerbaar?’ denkt u vast. Niets is minder waar. Mijn zoon is een slimme jongen. Toen hij vier jaar was, werd zijn IQ voor het eerst gemeten met een non-verbale IQ-test: 132. Je zou toch denken dat dit een mooi startpunt van een glanzende schoolloopbaan is. Het liep echter iets anders. Dat IQ werd namelijk gemeten bij de Jeugd ggz, omdat mijn kind in groep 1 al uitviel. Via het medisch kinderdagverblijf rolde hij zo het speciaal onderwijs in, waar hij in groep 7 wederom uitviel en opgenomen moest worden in een kinderpsychiatrische kliniek om weer leerbaar te worden.
Toen hij hoegenaamd weer leerbaar was, ging hij naar het voortgezet speciaal onderwijs (vso), waar hij na zes weken uitviel en een thuiszitter werd. Hij werd ingeschreven voor een thuiszittersproject op een andere vso-school en ook daar paste hij niet in de formule. Hij zat nog steeds thuis. Tot hij een maatwerkplek kreeg op zijn sportvereniging, later een proeftuin van maatregel 8 van de Kamerbrief Zorg en Onderwijs van de ministeries van VWS en OCW. Maar daar kwam een einde aan, omdat het onderwijsdeel van de plek als onrechtmatig werd beoordeeld door de inspectie volgens huidige wetgeving, de Variawet. De ‘glanzende’ schoolloopbaan van mijn zestienjarige zoon eindigde op een vrijdagmorgen in een donker kamertje van een GGD-arts. Als we niet zouden verschijnen, moesten we een boete betalen, stond er in de kille uitnodiging. Ook dat nog. Mijn zoon was er die dag niet bij. Hij was namelijk zijn vriend aan het helpen met diens examenopdracht van de mbo-opleiding Sport en Bewegen; hij gaf een boks-clinic aan kinderen met een verstandelijke beperking, op een door de leerlingen van het mbo georganiseerd sporttoernooi. Terwijl hij zijn vriend hielp en de kinderen een fijne dag bezorgde, werd zijn eigen leerrecht hem op dat moment ontnomen.
Geacht onderwijssysteem, mijn zoon is leerbaar, alleen niet binnen de rechtmatige kaders. Wat is dat eigenlijk: rechtmatig? Rechtmatig was het dat mijn zoon met zijn autisme en angsten op een cluster 4-school moest zitten en hij met zijn armen gekruist voor zijn borstkas in een rijtje door de gang moest marcheren met zijn mond stijf dicht. Rechtmatig was het ook dat hij op zijn cluster 4-school regelmatig strafwerk kreeg en hij een dag had zoals op 22 september 2011. Om 9.15 uur in de ochtend kreeg hij zijn eerste strafwerk: ‘Ik blijf van een ander af.’ Hij schreef het tien keer keurig op. Dezelfde dag om 10.45 uur: ‘Ik blijf van een ander af.’ Vijftien keer, keurig onder elkaar. Om 12.40 uur: ‘Ik heb respect voor anderen’, vijftien keer. Om 14.15 uur: ‘Ik heb respect voor anderen’, weer vijftien keer. Op zijn zachtst gezegd zou je kunnen concluderen dat strafwerk niet echt een helpende actie was. En mijn zoon, met zijn autisme, snapte er ook niets van. ‘Mama, ik weet niet wat ik dan moet doen, bij respect hebben,’ huilde hij thuis. Rechtmatig was het ook dat de school handelingsverlegen bleek, omdat hij psychotisch was geworden als gevolg van overprikkeling, overvraging en, zo bleek later, een schooltrauma. Rechtmatig was het dat hij klinisch opgenomen moest worden om weer leerbaar te worden en therapie moest hebben om überhaupt in een klaslokaal te durven zitten, laat staan dan ook nog aan schoolwerk toe te komen. Rechtmatig was het dat hij op het vso in een klas terechtkwam met veel agressie en kinderen met externaliserend gedrag en hij na zes weken weer psychotische kenmerken vertoonde en paniekaanvallen kreeg. Rechtmatig was het dat hij in de periode dat hij ingeschreven stond op een andere vso-school achteraf een verborgen thuiszitter bleek te zijn en dat hij niet de enige bleek van wie de TLV (toelaatbaarheidsverklaring) werd geïnd en er verder niets gebeurde. Allemaal rechtmatig. Rechtmatig en traumatisch. Onrechtmatig was het om op zijn maatwerkplek tot bloei te komen en weer leerbaar te zijn op zijn eigen manier. Gelukkig te zijn.
Geacht onderwijssysteem, deze brief schrijf ik aan u. Maar wie bent u eigenlijk? Wie is eigenlijk het systeem? Is dat de minister? Is dat de onderwijsinspectie? Zijn dat de leraren? De besturen? De samenwerkingsverbanden? Aan wie schrijf ik deze brief eigenlijk? Ik schrijf deze brief aan ons allemaal. Zelfs aan mezelf, ik werk immers ook in het onderwijs als intern begeleider. Samen zijn wij het systeem. Samen zorgen we er soms voor dat wat rechtmatig is onrechtmatig voelt en andersom. Waarom? Dat moet toch anders kunnen. Met mijn zoon gaat het goed. Hij vindt zijn eigen weg, met onze onvoorwaardelijke steun en liefde. Laat zijn reis niet voor niets zijn geweest. Laten we ervan leren. Een systeem kan nooit iets zijn om je achter te verschuilen. Laten we mens blijven. Allemaal.
Geplaatst op 16 juli 2019
Recent verschenen bij Uitgeverij Pica:
