Mijn bakker zit deze week vijfentwintig jaar in het vak. Al jaren zorgt hij voor mijn bruine hoevebrood in papieren zak, tien sandwiches op zaterdag, zo nu en dan een taart met slagroom en gebrande kokosschilfers en twee chocoladekoeken in de ochtend. Dat laatste is mijn standaardontbijt, tegen beter weten in. Ook al kom ik nog geen vijfentwintig jaar bij hem, mijn bakker ziet me wel als ‘trouwe klant’. Dat merk ik deze week heel expliciet. Ter gelegenheid van zijn jubileum geeft hij trouwe klanten een relatiegeschenkje. Zo spaarde ik al zes balpennen met het opschrift: ‘25 jaar bakkerij Rik en zonen, brood en banket’.
Die balpen valt ook Thomas op, een dertienjarige kerel met autisme en een verstandelijke beperking. Ik schets – met enkele balpentekeningen – een concrete, sociale situatie voor hem. Hij bewondert aandachtig mijn tekentalent, althans, dat denk ik. ‘Hoeveel zonen heeft Rik eigenlijk?’, vraagt hij me plots, midden in een uitleg over waarom het belangrijk is om de juf eerst om toestemming te vragen voordat je naar het toilet gaat. Niet mijn tekeningen vol gedachtewolkjes en spraakballonnetjes, maar mijn balpen is het middelpunt van zijn waarneming. Ik moet hem het antwoord schuldig blijven. En ik leg hem uit hoe de relatiegeschenkenbusiness werkt (een begrip dat ik even leen van de bekende cabaretier Youp van ’t Hek). ‘Ik kreeg dus die pen van bakker Rik, omdat ik daar altijd mijn brood koop.’ Thomas kijkt een beetje bevreemd. ‘Zou Rik, of een van zijn zonen zonder naam, niet beter gewoon een gratis brood kunnen geven of een croissantje, in plaats van die pen? Ik zou dat veel liever hebben!’ De jongen heeft misschien wel een punt. Niet iedereen is immers even blij met een pen als beloning. Hoewel zo’n pen best functioneel kan zijn, vertel ik hem. Om je broodbestelling mee te noteren bijvoorbeeld.
‘Maar als je toch zo’n vaste, trouwe klant bent, weet bakker Rik dan niet dat je elke ochtend twee chocoladekoeken wilt? Waarom moet je zoiets noteren?’ Thomas is niet overtuigd. ‘De bakker zelf zou het misschien willen noteren, zodat hij weet hoeveel chocoladekoeken hij verkoopt op een dag. Maar jijzelf, als klant? Dat heeft toch geen enkele zin?’ Ik voel nu zelf ook wel dat mijn argumentatie niet echt top is deze keer. De voorbije week heb ik niet één keer een bestelling voor bakker Rik genoteerd. Met geen enkele van de zes pennen die ik al gekregen heb.
‘Het is niet enkel een beloning voor mij,’ probeer ik te verklaren, ‘maar ook een stukje reclame voor bakker Rik. En zijn zonen. En zijn brood en banket.’ Mijn uitleg vraagt wat perspectiefneming en dat gaat niet altijd vanzelf bij een jongen met een verstandelijke beperking en autisme. Maar Thomas heeft er blijkbaar geen enkele moeite mee. Integendeel. ‘Maar bakker Rik hoeft toch geen reclame te maken bij zijn vaste klanten? Die komen toch al? Hij kan beter die balpennen in brievenbussen van mensen stoppen die net géén klant zijn van hem. Of zijn zonen dat laten doen.’ Keer op keer scoort de logica van Thomas hogere punten dan mijn uitleg. ‘Of nog beter,’ gaat hij verder, ‘Bakker Rik kan beter een brood in hun brievenbus stoppen! Een brood is toch betere reclame voor brood dan een pen?’
Ik doe geen moeite meer. Thomas heeft gewoon gelijk. Al komt hij zelf ook tot de conclusie dat een brood niet zo gemakkelijk door een standaardbrievenbusgleuf glijdt. Tenzij je het brood snijdt. Maar sneetje per sneetje zou best lang duren en zoveel tijd heeft bakker Rik waarschijnlijk niet. Tenzij hij natuurlijk voldoende zonen heeft om dit werkje te laten uitvoeren. ‘En daarom vroeg ik dus hoeveel zonen Rik heeft!’ Thomas is zichtbaar trots dat zijn redenering een perfect begin en eind heeft.
Mensen met autisme en een verstandelijke beperking hebben ongetwijfeld persoonlijke, unieke capaciteiten. Ze zijn niet allemaal zo verbaal als Thomas, maar hun talenten zijn altijd de moeite waard om te ontdekken. En laten we eerlijk zijn, veelal is hun blik op de wereld gewoon juist en doet die ons stilstaan bij ons eigen doen en laten. Misschien ook bakker Rik. En zijn – niet-gedefinieerde aantal – zonen.
Geplaatst op 28 augustus 2017
Bekijk hier het complete blogoverzicht