Een pleidooi voor een papieren lesmethode

Of je een boek fysiek leest of digitaal, heeft invloed op hoe goed informatie blijft hangen. Als je leest voor je plezier moet je vooral doen wat je fijn vindt. Maar wil je na een paar dagen nog kunnen terughalen wat je gelezen hebt, dan kun je beter een stuk papier voor je snufferd houden. Volgens onderwijspsycholoog Paul Kirschner (Open Universiteit) onthoud je veel meer als je van papier leest. ‘Je leest wel sneller van een scherm, maar je onthoudt specifieke details veel minder goed. Het globale verhaal begrijp je, maar voor echt diep lezen moet je papier gebruiken.’ 

Volgens Kirschner onthouden we geprinte tekst veel beter omdat we tijdens het lezen een mentale kaart maken met onze hersenen. ‘We onthouden waar op de pagina we iets gelezen hebben, je loopt als het ware over een pad door het boek heen. Als je iets moet terughalen, doe je je ogen dicht en bedenk je waar je staat op de kaart. Met andere woorden: waar je het gelezen hebt. Dat bevordert het herinneren van de tekst. Vergelijk het met het gebruik van Google Maps versus een echte kaart. Als je zelf met de kaart moet draaien, onthoud je de weg beter.’

Daarnaast zit er nog een nadeel aan (studie)boeken op een scherm: de illustraties staan geregeld op een andere plek dan in het boek. Helemaal als je de tekst gaat vergroten. ‘Terwijl in sommige boeken de illustraties juist op een plek staan waar ze het minst afleiden, daar is echt over nagedacht. Al sinds de jaren zestig is bekend dat je geen illustraties moet toevoegen, alleen maar omdat het zo leuk is. Leren is al moeilijk genoeg zonder de afleiding van een plaatje’, stelt Kirschner. 

 

Papier dus, geen mobiel of tablet. Ook op Kirschners blog is de superioriteit van geprinte letters een terugkerend onderwerp. De oplettende lezer heeft in de vorige zin een hyperlink zien staan of er zelfs wel op geklikt. Volgens Kirschner een uitermate slecht plan. ‘De Amerikaanse psycholoog Richard Mayer noemt linkjes in de tekst seductive details. Als je erop klikt, ben je ineens over een heel ander onderwerp aan het lezen en raak je de draad kwijt. Je kunt alleen maar hopen dat mensen weer teruggaan naar de originele tekst.’

Die linkjes zijn zelfs zo schadelijk voor het onthouden van de tekst, vertelt Kirschner, dat er een naam voor is verzonnen: het vlinderdefect. Volgens onderzoekers Gavriel Salomon en Tamar Almog van de Israëlische University of Haifa lokken die linkjes vooral doelloos leesgedrag uit. ‘Je fladdert als het ware van de ene bloem naar de ander, zonder enige structuur. Je onthoudt dan veel minder.’ 

 

Maar wat als je een e-reader of tablet nou gewoon veel lekkerder vindt lezen? ‘Het klinkt cru, maar dat boeit me niet’, stelt Kirschner. ‘Het gaat er mij als onderwijspsycholoog om dat je het ook onthoudt. Ik heb liever dat je langer aan het lezen bent en het snapt, dan dat je snel door de tekst heen bent en lekker hebt gelezen.’

 

Kortom, er zijn talloze redenen waarom het belangrijk is juist ook van papier te leren. De Basisschoolbundel is een samenvattend leer/werkboek voor groep 7 en 8 waarin alle stof van de basisschool herhaald wordt én er oefeningen bij gegeven worden. Het ideale boek voor ouders die hun kind, juist in deze periode, een steuntje in de rug willen geven.