Het leraarschap is altijd al een kwestie van leren door doen en met vallen en opstaan. Een van de dingen die je al vrij snel leert, is dat flexibel kunnen zijn noodzakelijk is. Niet zo gek, je werkt immers met mensen. En wat voor mensen! Ze zijn letterlijk in de groei, zowel lichamelijk als mentaal, en ondertussen moeten ze van alles leren. In een klas zitten gemiddeld 26 persoonlijkheidjes met een eigen mening en een eigen kijk op de wereld. En daaromheen zit, per leerling, weer een wereld apart met ouders, opa’s en oma’s, vrienden, sport enzovoort. Zo’n omgeving vormt een leerling.
Het is in ‘normale’ tijden als starter in het onderwijs al een uitdaging om al deze persoonlijkheidjes en de wereld om hen heen te leren kennen en te leren zien – en om vervolgens van die persoonlijkheidjes een groep te maken. Dat is belangrijk, want gedurende het jaar moet er van alles geleerd worden door deze groep. En dat leren gaat nu eenmaal beter als ze dat kunnen doen in een veilige omgeving en als er oog is voor hun persoonlijke behoeftes. Als startende leraar heb jij tools in je rugzak om hiermee aan de slag te gaan, maar je hebt misschien nog niet zoveel ervaring met alle soorten en maten persoonlijkheidjes die je kunt tegenkomen. En ook de verschillen in behoeftes, normen en waarden en wereldbeelden kunnen nieuw zijn.
Daarnaast kan er natuurlijk gedurende het jaar van alles gebeuren, waardoor jij en je klas flexibel moeten zijn. Kleine dingen, zoals het uitvallen van de wifi of de stroom, een brandalarm dat bewust of onbewust afgaat, een gymleraar die ziek is en jou de taak geeft om te improviseren. Maar ook grotere dingen, zoals een leerling wiens huisdier of (heel heftig) ouder overlijdt.
Maar starten in deze bijzondere tijden vraagt nog veel meer van jou. Dingen die zelfs gevorderde leraren niet beheersen.
Als je aan het begin van het jaar hebt geïnvesteerd in het vormen van een groep, dan kun je dit soort zaken als groep verwerken. Het is daarom belangrijk om gedurende het jaar te blijven investeren in dit groepsgevoel. De banden aanhalen, de afspraken nog eens bespreken en het belang van samenwerken met elkaar doornemen. Je hebt dit, als het goed is, geleerd tijdens je opleiding. Maar het blijft lastig, zelfs in een normale situatie.
Maar starten in deze bijzondere tijden vraagt nog veel meer van jou. Dingen die zelfs gevorderde leraren niet beheersen. Dingen die jij waarschijnlijk niet geleerd hebt tijdens de opleiding. Want, hoe flexibel moet en kun je zijn als die groep dagelijks een andere samenstelling heeft? Als je ’s ochtends pas hoort hoeveel leerlingen niet aanwezig zijn? En hoe houd je een groep bij elkaar als je grote delen van de tijd een andere groepssamenstelling in je klas hebt? Dat is wat er momenteel gebeurt. Veel leerlingen zijn afwezig en als zij er weer zijn, dan zijn andere leerlingen weer thuis. Onderwijs wordt gegeven op school en thuis. En dat vraagt heel veel van de flexibiliteit van álle leraren.
Voor alle leraren in Nederland is het op dit moment een uitdaging om alle leerlingen te zien, goed onderwijs te geven en ook zelf nog overeind te blijven.
Om mij heen zie ik startende leraren uit man en macht proberen om hun hoofd boven water te houden. Het is bij vlagen pompen of verzuipen. Het is extra lastig, omdat ook de gevorderde leraren soms gewoon niet weten wat hun volgende stap moet zijn. Na online onderwijs en georganiseerd hybride onderwijs, is er nu een situatie ontstaan waarbij iedereen per dag moet bekijken voor welke uitdagingen je komt te staan. Dat kan ervoor zorgen dat zelfs jouw vaste vraagbaak even geen antwoord heeft op je vragen. En dat vraagt weer heel veel van jouw aanpassingsvermogen en inzicht.
Voor alle leraren in Nederland is het op dit moment een uitdaging om alle leerlingen te zien, goed onderwijs te geven en ook zelf nog overeind te blijven. Maar jeetje! Je zult maar starten als leraar in deze tijd! Als je dát volhoudt, is het zeker: dan ben je absoluut geschikt voor het vak!
Door: Marjolein Mantelaers
Gepubliceerd op 7 december 2021
