Waar heb je hulp bij nodig? Een vraag die ik startende leraren altijd stel aan het begin van een coachingsgesprek. Iedere starter is anders en loopt tegen zijn of haar eigen problemen aan. Toch komt bijna altijd dat ene punt naar voren: orde houden.
In de praktijk komen we allerlei soorten leerlingen tegen. (On)gemotiveerd, druk, stil, boos, (heel erg) blij, zelfverzekerd, zeer onzeker, luidruchtig en ga zo maar door. Kinderen worden ook steeds mondiger. Pubers kunnen ronduit brutaal zijn. Twee jaar corona heeft de sociale vaardigheden van leerlingen bovendien niet altijd goed gedaan. Nee, dan moet je niet gaan gokken op de goodwill van de leerlingen (hoewel die er heus wel is hoor!).
Dan zijn er ook nog de telefoons, laptops en smartwatches die met jou concurreren op het gebied van aandacht en motivatie. En precies die laatstgenoemde dingen kunnen handig zijn als je een klas op orde wilt hebben. Maar terwijl jij je best doet om aan te sluiten bij de interesses van leerlingen, kijken zij stiekem naar YouTube. Aandacht voor jou en motivatie voor school. Hoe bereik je dat nu?
Maar terwijl jij je best doet om aan te sluiten bij de interesses van leerlingen, kijken zij stiekem naar YouTube.
Om te beginnen zou een beetje natuurlijk overwicht wel fijn zijn. Gewoon omdat dat een lekkere basis geeft voor klassenmanagement. Sommige mensen hebben dat: die komen binnen en vangen direct de aandacht. Supermakkelijk, maar helaas kan lang niet iedereen dit op zo’n natuurlijke wijze. Dus … wat nou als je dat niet lukt? Dan moet je zorgen dat je op een andere manier opvalt. Bijvoorbeeld door vaardigheden te trainen die jou helpen bij je klassenmanagement.
Denk om te beginnen eens aan het opbouwen van een band met je leerlingen en oprechte interesse tonen in wat hen bezighoudt. Wat mij betreft een goede basis voor een fijne werkhouding bij leerlingen en ook voor een veilig(er) leerklimaat in de klas. Binnen zo’n veilig leerklimaat durven leerlingen zichzelf te zijn en dat is een groot pluspunt.
Toch ben je er dan nog niet. Je zult je gereedschapskist verder moeten vullen. Het goed voorbereiden van je lessen kan helpen. Een goede voorbereiding zorgt ervoor dat je minder hoeft na te denken over de inhoud van je les tijdens je les. Zo heb je automatisch meer aandacht voor wat er gebeurt in de klas. Je kunt daardoor onrust eerder opmerken en hierop inspelen. Aansluiten bij de doelgroep door interessant lesmateriaal te gebruiken stimuleert de motivatie van leerlingen. Gemotiveerde leerlingen zullen zich over het algemeen prettiger gedragen in de les dan verveelde kinderen.
Ook handig: een plan hebben voor als je tijd over hebt tijdens een les. Leerlingen iets kunnen aanbieden als ze al klaar zijn (maar anderen nog niet) voorkomt ‘lummeltijd’ die kan ontaarden in onrust en chaos.
Je kunt natuurlijk ook kritisch kijken naar je eigen houding. Leer jezelf goed kennen. Weet waar jouw grenzen liggen (daar mogen de leerlingen dus niet overheen). Wees duidelijk over regels en handel dan ook consequent als leerlingen zich daar niet aan houden. Geef het goede voorbeeld (want goed voorbeeld doet volgen). En vooral: blijf jezelf! Leerlingen merken het als je ‘een rol’ speelt. En dat is niet nodig. Je bent goed zoals je bent.
Leerlingen merken het als je ‘een rol’ speelt. En dat is niet nodig. Je bent goed zoals je bent.
Orde houden is een van de moeilijkste dingen om onder de knie te krijgen als je gaat werken in het onderwijs. En tegelijkertijd zijn er ontelbaar veel stappen die je kunt zetten om er (nog) beter in te worden. Het hoeft niet groots en meeslepend. En het is vooral belangrijk dat al deze stappen bij jou passen.
Heb je geen idee waar je moet beginnen? Denk er dan allereerst eens over na wanneer de grootste problemen zich voordoen: aan het begin van een les? Of juist bij de kern, tijdens een uitleg? Ga van daaruit op zoek naar oplossingen. Kijk bijvoorbeeld af bij ervaren collega’s door lessen bij te wonen en zet dingen die je gezien hebt in tijdens je eigen lessen. Dat hoeft niet in één keer goed te gaan. Het kan ook zo zijn dat een werkwijze in de praktijk niet bij jou past. Dat is niet erg. Je hoeft natuurlijk geen kopie te worden van jouw collega’s. Soms is het ook een soort trial and error. Belangrijk is vooral dat je groeit in deze rol. Als het in kleine stapjes steeds beter gaat, geeft dat ook een goed en zelfverzekerd gevoel.
Maar de belangrijkste tip is misschien wel: zoek hulp als het niet lukt.
Maar de belangrijkste tip is misschien wel: zoek hulp als het niet lukt. Te lang aanmodderen kan ervoor zorgen dat problemen veel groter lijken dan ze in werkelijkheid zijn. Het kost jou dan onnodig veel energie. Energie die je ook zou kunnen steken in een fijne les en goede band met leerlingen. Zaken waar je juist weer energie van krijgt!
Door: Marjolein Mantelaers
Gepubliceerd op 13 april 2022.
